در کوچه پس‌کوچه‌های «قدس» اِشغالی قدم می‌زنم. به بام مسجدالاقصی می‌روم تا این کهن‌شهر را ببینم. از سمتی دیگر، صدای ناقوس کلیساهای «بیت‌لحم» به گوش می‌رسد. عطر نارنج را حس می‌کنم. کلیدی فلزی را لمس می‌کنم که به آن "کلید حق بازگشت" می‌گویند؛ کلید خانه‌های اشغال‌شده. بعد، وارد رستورانی می‌شوم که غرق در عطر و طعم زیتون و فلافل عربی است. اینجا «ایالت فلسطین» در دبی است.
به گزارش در خبرها، فلسطین که در اعتراض به عادی‌سازی روابط امارات با رژیم صهیونیستی و شریک گرفتن اسرائیل در اکسپو دبی، خواسته بود این نمایشگاه جهانی تحریم شود، در عین حالی که از افراد، دولت‌ها، شرکت‌ها و هنرمندان نیز این درخواست را داشت که فشارهای جهانی بر امارات را تشدید کنند تا به آن‌چه "حمایت از رژیم آپارتاید اسرائیل، جنایت در یمن و نقض حقوق بشر در داخل امارات" عنوان می‌کرد پایان داده شود، گمان می‌رفت غایب بزرگ اکسپو دبی باشد، اما حضوری فراتر از انتظار را به رخ کشیده است.
پاویون فلسطین در اکسپو دبی، همسایه عربستان و مصر است، ساختمانی با قدی بلند که عبارت «ایالت فلسطین» روی دیوارهای آن توجه را جلب می‌کند. بخشی از نمای بیرونی ساختمان، با تصویری از مسجدالاقصی در قلب قدس و خطوط عربی مزین شده است. در سمت دیگر ساختمان، با پیام «به فلسطین خوش آمدید» به ۱۳ زبان، از جمله "فارسی" از بازدیدکنندگان استقبال می‌شود. در مقابل دیوار خوش آمدگویی، درخت زیتون که برای فلسطینیان معنای «زندگی» و وجه سمبلیکِ مبارزه علیه اشغالگری اسرائیل را دارد، قد علم کرده است. صف فلسطین چندان طولانی نیست، اما چون به خاطر "امیکرون" تعداد محدودی در هر بار امکان ورود به پاویون را دارند، معمولا از حدود ۲۰ دقیقه باید در انتظار ایستاد. بیشتر بازدیدکنندگانِ در صف یا عرب‌های مهاجر هستند یا خاورمیانه‌ای و آسیایی‌ها.
نمای بیرونی پاویون فلسطین در اکسپو 2020 دبی، عکس از الجزیرهخوش آمدگویی پاویون فلسطین به 13 زبان
در داخل پاویون فلسطین، ردپایی از جنگ و اشغالگری دیده نمی‌شود و ارجاع بسیار محدودی به اشغالگری رژیم صهیونیستی شده است. درحالی‌که اسرائیل در سمت دیگر اکسپو دبی در تلاش برای خلق تصویری نو از خود است تا انگیزه سفر مردمان بیشتری از جهان را به سرزمین‌های اشغالی بیشتر کند، فلسطین هم سعی کرده جنبه‌هایی مثبت از سرزمین خود را به نمایش بگذارد که شاید مردم از آن آگاه نباشند. فلسطین از طریق حواس پنج‌گانه این کار را انجام داده است.
پاویون فلسطین را که ساختمانی به وسعت ۱۲۵۰ متر مربع است، وزارت اقتصاد فلسطین آماده کرده که امیدوار است از طریق اکسپو دبی، فرصت‌های اقتصادی و گردشگری خود را ارتقاء دهد. سازمان ملل متحد پاییز ۲۰۲۱ در گزارشی هشدار داده بود «وضعیت اقتصادی و مالی در فلسطین "وخیم" است و به واکنشی یکپارچه نیاز دارد. رکود اقتصادیِ طولانی در کرانه باختری با کاهش شدید سرانه تولید ناخالص داخلی در سال ۲۰۲۰ همراه شده و چندین دهه است که اقتصاد فلسطین به افول خود در نوار غزه، با نرخ بالای بیکاری به‌ویژه در میان زنان، ادامه می‌دهد.»
از سویی، بنا بر گزارش‌های دیده‌بان حقوق بشر از «نقض عمده قوانین بین‌المللی حقوق بشر و حقوق بشردوستانه» که مشخصه اشغال فلسطین توسط اسرائیل است، قتل‌های غیرقانونی، بازداشت‌های ناروا، محاصره نوار غزه و محدودیت‌های جنبش فلسطینی‌ها، توسعه فلسطین به چالش کشیده شده است، ضمن این‌که شهرک‌سازی‌ها و سیاست‌های تبعیض‌آمیز تماما به ضرر فلسطینیان بوده است. با این وجود، برگزارکنندگان غرفه فلسطین آگاهانه و یا تحت تاثیر سیاست محافظه‌کارانه امارات در اکسپو دبی، به واسطه عادی‌سازی رابطه با اسرائیل، پرانتزی برای این حرف‌ها باز نکرده‌اند و برعکس، سعی داشته‌اند سرزمینی "عمیقا تاریخی با ساختمان‌هایی باستانی" را به تصویر بکشند و امیدوارند به رغم سختی‌ها و محدودیت‌هایی که فلسطینی‌ها به دلیل اشغالگری رژیم صهیونیستی با آن مواجه‌اند، علاقه بازدیدکنندگان در اکسپو دبی به فرصت‌های گردشگری و اقتصادی تبدیل شود.
فلسطین با شعار «گذشته، حال و آینده» در اکسپو ۲۰۲۰ دبی حضور دارد و در واقع، به جای تحریم و غیبت، روی هویت کهن و تصویرسازی مثبت از خود در برابر جهانی که از آن، سرزمینی سراسر اشغال‌شده و درگیر با نزاع دائمی ساخته، متمرکز شده است.
فلسطین با تاکید بر گردشگری و اقتصاد در بخش فرصت اکسپو 2020 دبی شرکت کرده است. فلسطین پیش‌تر خواسته بود اکسپو دبی به واسطه عادی‌سازی روابط با اسرائیل، تحریم شودراسیل عمرو، دانشجوی فلسطینی که در امارات تحصیل می‌کند و مسؤولیت ارتباطات رسانه‌ای این پاویون را به عهده دارد، در این باره می‌گوید: ما از طریق این پاویون سعی می‌کنیم تمدن فلسطین را برجسته کنیم. برای ما بسیار مهم است که جنبه اقتصادی را ارتقاء دهیم. می‌خواهیم ببینیم آیا می‌توانیم فرصت‌های جدیدی را از طریق اکسپو به‌دست آوریم و تاکید کنیم که فلسطین هم مکانی برای گردشگری است، چون بیشتر مردم این موضوع را نمی‌دانند. ما می‌خواهیم نشان دهیم که مکان‌های توریستی و باستانی داریم و مراکزی که مردم برای سفرهای زیارتی و مذهبی می‌توانند آن‌جا را انتخاب کنند. ما می‌خواهیم جنبه مثبت فلسطین را نشان دهیم که بسیاری از مردم ممکن است از آن آگاه نباشند.
فلسطین سعی کرده این ایدئولوژی را از طریق درگیر کردن حواس پنج‌گانۀ بینایی، چشایی، بویایی، لامسه و شنواییِ بازدیدکنندگان دنبال کند. ابتدا، تصاویری دور از انتظار از زندگی روزمره در بیت‌المقدس به نمایش گذاشته می‌شود؛ شهری که محل منازعه رژیم صهیونیستی و فلسطین است. راهنمای خانمی که پوششی عربی دارد با توضیحاتی به زبان انگلیسی سعی دارد احساسِ بودن در شهر باستانی "قدس" که آن را "اورشلیم" نیز خطاب می‌کند، در بازدیدکننده ایجاد کند. در ادامه، درحالی‌که بازدیدکنندگان با آسانسور به طبقه دوم پاویون فلسطین هدایت می‌شوند، در محاصره تصاویری از این شهر در داخل آسانسور، بر فراز شهر غوطه‌ور می‌شوند و بعد، وارد اتاقی تاریک می‌شوند، فیلمی از شهر مقدس ادیان ابراهیمی، کلیساهای بیت‌لحم و ساختمان‌های باستانی دیگر شهرها نمایش داده می‌شود. پس از آن، نوبت قدم زدن در خیابان‌های سنگفرش‌شدۀ شهر و تماشای آن از دریچه تابلوها است.
بازآفرینی کوچه‌های قدس در پاویون فلسطین در اکسپو 2020 دبی«لمسِ فلسطین» بخش بعدی است، یک سنگ نمک، یک قطعه موزاییک، قطعه آلومینیومی از گنبد یا قبه صخره و کلید "حق بازگشت" (به حق قانونی فلسطینی‌ها اشاره دارد که از سال ۱۹۸۴ از سرزمین خود بیرون شده‌اند و می‌توانند به خانه و سرزمین خود برگردند و سازمان ملل نیز در قطعنامه ۱۹۴ این حق را به رسمیت شناخته است) برای لمس و درک عمیق‌تر فلسطین در اختیار بازدیدکنندگان گذاشته شده است. قسمت بعدی "بوی فلسطین" است با انتشار رایحه نارنج، زعتر (آویشن) و زیتون، تا بازدیدکنندگان سفری را که برای دیدن، شنیدن، لمس کردن، بوییدن و چشیدن آغاز کرده بودند، در این بخش کامل‌تر شود. سالن رایحه فلسطین تنها قسمت این پاویون است که ارجاع محدودی به جنگ و اشغال فلسطین دارد، آن هم با به نمایش گذاشتن تصاویری از تعدادی شهید فلسطینی.
اتاق «رایحه فلسطین»، پاویون اکسپو با به کار گرفتن حواس پنج‌گانه تجربه درک عمیق‌تری را از واقعیت خود در بازدیدکنندگان ایجاد کرده است.عکس از الجزیره
آشپزخانه مجازی فلسطین بخش بعدی است، با فهرستی از ۳۲ غذای بومی که پس از انتخاب کدِ یکی از آن‌ها، در مانیتورِ اتاق غذاخوری، شیوه تهیه آن نمایش داده می‌شود و در پایان بازدید، رستوران فلسطینی آمیخته با عطر و طعم واقعی ادویه‌ها و روغن زیتون در انتظار است، درحالی‌که پیش از پایان بردن بازدید از پاویون فلسطین، می‌توان آشپزخانه واقعی فلسطینی را که درحال طبخ فلافل عربی است از نزدیک مشاهده کرد و با سرآشپزی که از دیدن ایرانی‌ها دوچندان خوشحال می‌شود، گپ زد.
آشپزخانه مجازی فلسطین. بازدیدکنندگان با انتخاب یک کُد در کتابچه‌ای که روی میز نصب شده، شیوه پخت آن غذا را از مانیتور تماشا و بعد تصویر غذای آماده شده را روی بشقاب خود مشاهده می‌کنند. عکس از الجزیرهایستگاه آخر، فروشگاهی است از هنر و صنایع دستی فلسطین. راسیل عمرو، مسؤول ارتباط رسانه‌ای این پاویون، می‌گوید: بازدیدکنندگان از دیدن بخش‌های مختلف پاویون فلسطین شگفت‌زده می‌شوند. ما سعی می‌کنیم کلیشه‌ها را بشکنیم، مثلا مغازه‌ای داریم که همه اقلام آن ساخت فلسطین است و کارکنانی که در آن‌جا کار می‌کنند خودشان مغازه‌ای در بیت‌لحم دارند و برای تبلیغ محصولات و کالاهای فلسطینی به اینجا آمده‌اند.
فروشگاه صنایع دستی فلسطین در اکسپو 2020 دبی که تمام محصولات آن در این کشور تولید شده استعمرو اضافه می‌کند: هدف ما ارتقاء موفقیت‌ها و فرصت‌های فلسطین از طریق یک تصویر مثبت است، تصویری که بر زندگی روزمره مردم تمرکز می‌کند.
پاویون فلسطین در اکسپو دبی برای آن‌هایی که شرایط سفر به این سرزمین را ندارند، یک فرصت است. فلسطین به خوبی توانسته گوشه‌ای از زندگی سانسورشده این سرزمین را به تصویر بکشد و تجربه سفر با حواس پنج‌گانه را برای بازدیدکنندگان خلق کند.
آشپزخانه فلسطین، برای تجربه چشیدن طعم‌های واقعی این سرزمینتکهای از گنبد صخره که برای تجربه لمس فلسطین به نمایش گذاشته شده است
به تصویر کشیدن زندگی روزمره در بیت‌المقدس یا اورشلیم شرقی، پاویون فلسطین در اکسپو دبی
شهر قدس با اورشلیم در طول جنگ اعراب و اسرائیل به تاریخ ۱۹۴۸، توسط رژیم صهیونیستی اشغال شد و اورشلیم شرقی که شامل شهر باستانی است توسط اردن تصرف و ضمیمه خاک آن کشور شد. اسرائیل بخش شرقی را نیز در جنگ شش‌روزه ۱۹۶۷ تصرف کرد و آن را به همراه مناطق اطراف، ضمیمه اورشلیم کرد. جامعه بین‌المللی الحاق اورشلیم را غیرقانونی دانسته و اورشلیم شرقی (قدس شرقی) را منطقهٔ فلسطینی اشغال‌شده توسط اسرائیل در نظر می‌گیرد.
درحالی برخی برگزارکنندگان پاویون ایران معتقدند ایران در مقایسه با بعضی کشورهای شرکت‌کننده در اکسپو دبی، از جمله فلسطین حضوری به نسبت قوی‌تر دارد که برنامه‌ریزی و هدف‌گذاری فلسطین برای به نمایش گذاشتن واقعیت پنهانِ این سرزمین، به ساده‌ترین روش و با بهره‌مندی درست از محتوا و تمام فضاها، قابل تأمل است
عکس‌های این گزارش از سمیه حسنلو، در خبرها
انتهای پیام
